Gomburza

          February 17, 1872, ito ang petsang gumising at lalong nagpa-alab ng damdamin ng bawat Pilipino. Ito ay nang bitayin ang tatlong Pilipinong paring martir na kilala sa tawag na “GOMBURZA”, pinagsama-samang mga apeylido nina Padre Mariano Gomez, Padre Jose Burgos, at Padre Jacinto Zamora. Ngunit sino nga ba sila bago sila bitayin? Kilalanin natin ang bawat isa sa kanila.

          Isinilang sa Sta. Cruz, Maynila noong August 2, 1799 si Padre Mariano Gomez (nasa larawan), ang pianakamatanda sa tatlong paring martir. Anak siya nina Francisco Gomez at Martina Custodio. Kumuha siya ng kursong Theology sa University of Sto. Tomas at natapos niya ito. Inordinahan siya bilang pari sa Parokya ng Bacoor, Cavite noong 1824, kung saan siya ang naging kura-parokong halos 48 taon. Dito niya ibinaling ang kanyang mahahalagang sandali sa pagpapabuti ng edukasyon ng mga bata sa parokyang kanyang kinasasakupan. Pinaunlad din niya ang agrikultura at industriya kanyang lugar. Kilala siya sa pagiging aktibo sa mga gawaing pangkomunidad. Ipinaglaban din niya ang karapatan ng mga kapwa niyang paring Pilipino laban sa sekularisasyon ng mga prayleng Kastila. Ang sekularisasyon ay ang diskriminasyon ng mga prayleng Kastila laban sa mga paring Pilipino. Itinatag niya ang pahayagang La Verdad kung saan dito niya inilahad ang mga ginagawang pang-aabuso ng mga prayle. Dahil sa kanyang pambabatikos sa mga ginagawa ng mga prayle, itinuring siya ng pamahalaang Kastila na isang filibustero.

          Tubong Vigan, Ilocos Sur, isinilang noong February 9, 1837 si Padre Jose Burgos (nasa larawan), ang pinakabata sa tatlong paring martir. Anak siya nina Jose Burgos, isang tenyenteng Kastila, at Florencia Garcia, isang Pilipina. Una niyang naging guro ang aknyang ina kung saan siya unang natutong bumasa at sumulat. Nagtapos siya ng elementarya sa Vigan noong 1849. Nang mamatay ang kanyang ama, lumuwas siya ng Maynila at nag-aral sa Colegio de San Juan de Letran kung saan  nagtapos siya ng Batsilyer en Atres (Bachelor of Arts). Tinapos din niya ang kursong Teolohiya sa University of Sto. Tomas, kung saan doon din nag-aral si Padre Gomez. Inordinahan siya bilang pari noong 1864 at itinalaga siya bilang pari sa Manila Cathedral. Kilala siya sa kanyang pagtatanggol sa mga karapatan ng mga paring Pilipino matapos siyang tumutol sa panukalang sapilitang pagpapaalis sa mga paring Pilipino na naglilingkod bilang kura-paroko at papalitin ng mga paring Heswita mula sa Espanya. Dahil dito’y isinulat niya ang Manifesto na nalathala sa pahayagang La Verdad kung saan inilahad niya kung bakit dapat manatili pa rin sa mga paring Pilipino ang pamamahala sa mga parokya. Dahil sa kanyang pagtatanggol, tinagurian siyang “Kampeon para sa mga Karapatan ng mga Pilipinong Pari” na siyang ikinagalit ng mga Kastila, lalo na ng mga prayle.

Isinilang naman sa Pandacan, Maynila noong August 14, 1835 si Padre Jacinto Zamora (nasa larawan). Anak naman siya nina Venancio Zamora at Hilaria del Rosario. Nag-aral at nagtapos siya ng elementarya sa Pandacan. Nagtapos din siya ng Batsilyer en Artes sa Colegio de san Juan de Letran kung saan doon din nag-aral si Padre Burgos. Tinapos din niya ang kursong Teolohiya sa University of Sto. Tomas kung saan nag-aral din doon sina Padre Gomez at Padre Burgos. Naging kura-paroko siya sa Marikina. Pagkatapos ay lumipat siya sa Pasig, pero naalis din siya sa kanyang pwesto dahil sa kanyang sariling mga kuru-kuro kung kaya’t hindi naging maganda ang ugnayan niya sa mga prayleng Kastila. Nalipat siya sa Manila Cathedral kung saan nakilala niya si Padre Burgos. Nakilala niya si Padre Gomez na naghikayat sa kanya na sumali sa Comite Reformado na itinatag ni padre Gomez. Layon nitong ipaglaban ang karapatan ng mga paring Pilipino laban sa pang-aabuso ng mga prayleng Kastila.

Ngunit nang sumiklab ang pag-aalsa ng mahigit sa 200 manggagawang paring Pilipino sa Cavite noong January 20, 1872, na pinamunuan ni Sarhento La Madrid, ipinaaresto ang tatlong paring martir dahil sila ang itinuturo ng mga prayle na nagpasimuno sng nasabing himagsikan. Ikinulong silang tatlo sa Fort Santiago. Noong February 15, 1872, ibinaba ni Gobernador Rafael de Izquierdo ang hatol sa tatlong pari; at ang hatol, sila ay pinaparusahan ng kamatayan.

Ngunit bago bitayin, hiniling muna ni Gobernador de Izquierdo kay Archbishop Meliton Martinez na alisan ng abito si padre Mariano Gomez, pero tinutulan ito banding huli. Samantala, humingi muna ng patawad ang berdugong bibitay sa tatlo kay Padre Jose Burgos, at sinabi naman ni Padre Burgos na pinapatawad na niya ang berdugo dahuil nalalaman niya na ginagawa lamang ng berdugo ang kanyang tungkulin. Si Padre Jacinto Zamora naman ay nadakip dahil lamang sa paanyaya sa kanya na makipaglaro sa kanya ng baraha sa kumbento ng Sampaloc, Maynila noong araw kung kalian naganap ang himagsikan sa Cavite. Siya ay walang-awang pinahirapan bago bitayin.

Noong February 17, 1872, dito na isinagawa ang pagbitay sa tatlong pari. Sa pamamagitan ng garrote, isang gamit-pangbitay na ginagamit sa mga hinatulan ng kamatayan sa pamamagitan ng pagsakal sa leeg, binitay ang tatlong paring martir sa Bagumbayan, na ngayon ay Luneta na. Si Padre Gomez ay 72 taong gulang samantalang 35 taong gulang naman si Padre Burgos habang 37 taong gulang naman si Padre Zamora nang sila ay bitayin sa pamamagitan ng garote. Inilibing silang tatlo sa Paco Cemetery sa Maynila.